«Δεν αρκεί μόνο η πίστη»: Τι απαιτεί ο Πούτιν από τον στενό του κύκλο

Ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είναι γνωστό ότι διατηρεί ένα πιστό στέλεχος αξιωματούχων και βοηθών κοντά του, με την πλειοψηφία του στενού κύκλου του να έχει υπηρετήσει τον Ρώσο ηγέτη για πολλά χρόνια κατά τη διάρκεια των 23 ετών στην εξουσία.

Ο Πούτιν δεν έχει ξεκαθαρίσει τις προσδοκίες του για απόλυτη πίστη από τα πιο κοντινά του πρόσωπα. Μόλις ρωτήθηκε μέσα μια ευρεία συνέντευξη του 2018 αν ήταν σε θέση να συγχωρήσει τους ανθρώπους όταν έκαναν λάθη, ο Πούτιν απάντησε λέγοντας: “Ναι. Αλλά όχι τα πάντα”. Όταν πιέστηκε από τον δημοσιογράφο Αντρέι Κοντράσοφ να εξηγήσει τι δεν μπορούσε να συγχωρήσει, η απάντηση του Πούτιν ήταν εμφατική: «Προδοσία».

Για όσους έχουν εργαστεί με τον πρόεδρο για περισσότερες από δύο δεκαετίες, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Πούτιν εκτιμά και απαιτεί πίστη στους στενούς κύκλους του, πολλούς από τους οποίους έχει κρατήσει κοντά από τότε που ανέβηκε στις τάξεις της σοβιετικής υπηρεσίας ασφαλείας της Ρωσίας, KGB. πριν από την ανάληψη του στην προεδρία στα τέλη του 1999.

«Ούτε στη χώρα μας ούτε στο εξωτερικό έχω δει αφεντικά που κρατούν άπιστους ανθρώπους γύρω τους», είπε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος Τύπου του Πούτιν, στο CNBC την Τρίτη.

“Αλλά για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, η πίστη από μόνη της δεν είναι αρκετή. Τρεις ιδιότητες χρειάζονται: 1. Επαγγελματισμός, 2. Αποτελεσματικότητα, 3. Πιστότητα”, πρόσθεσε στα σχόλια που έστειλε μέσω email.

Ο Πεσκόφ, κορυφαίος αξιωματούχος του Κρεμλίνου που θεωρείται ευρέως μέλος του στενού κύκλου του Πούτιν, είναι γραμματέας Τύπου για 23 χρόνια. Ομοίως, τα περισσότερα από τα άτομα του στενού κύκλου του Πούτιν —αποτελούμενα από τους στενότερους υπουργούς και έμπιστούς του και συχνά αναφέρονται ως «Siloviki» (ή «άνθρωποι της δύναμης») αναφερόμενοι σε ανώτερους αξιωματούχους που έχουν υπόβαθρο στον στρατό ή τις υπηρεσίες ασφαλείας— έχουν ως επί το πλείστον υπηρέτησε τον Ρώσο ηγέτη για χρόνια, επιβλέποντας τη φίμωση προσωπικοτήτων της αντιπολίτευσης και κινημάτων που τον αμφισβήτησαν.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ βρίσκεται στη θέση του από το 2004, ενώ ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου κατέχει τη θέση του από το 2012, έχοντας προηγουμένως θεωρηθεί ως υποψήφιος υποψήφιος για ηγεσία.

Ο στενός κύκλος του Πούτιν περιλαμβάνει επίσης τον Πρωθυπουργό Μιχαήλ Μισούστιν και τον δήμαρχο της Μόσχας Σεργκέι Σομπιάνιν, καθώς και τους επικεφαλής των υπηρεσιών κρατικής ασφάλειας της Ρωσίας, FSB, και του ομολόγου της ξένων πληροφοριών, SVR. Υπάρχουν επίσης οι προπαγανδιστές με μεγαλύτερη ιδεολογική επιρροή όπως ο Βλαντιμίρ Σολόβιοφ και ο Νικολάι Πατρούσεφ, γραμματέας του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας.

Αναπληρωτής του συμβουλίου είναι ο εθνικιστής Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος διετέλεσε επίσης πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος της Ρωσίας έως το 2012, εναλλάξ με τον Πούτιν. Ο Μεντβέντεφ ήταν πάντα υποταγμένος στον Πούτιν και στους δύο ρόλους, αλλά παραμένει κοντά στον πρόεδρο και είναι ένθερμος υποστηρικτής του πολέμου της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας και της ιδεολογικής εχθρότητας με τη Δύση.

Οι Ρώσοι αναλυτές δεν είναι πεπεισμένοι ότι ιδιότητες όπως η ικανότητα και η πίστη εκτιμώνται εξίσου στο Κρεμλίνο, με τον Ρώσο μελετητή, ιστορικό και συγγραφέα Σεργκέι Μεντβέντεφ να σημειώνει ότι «η πίστη ήταν πάντα πιο σημαντική από την ικανότητα» στη Ρωσία.

“Η Ρωσία δεν είναι σαν μια αξιοκρατία προσανατολισμένη στην αποτελεσματικότητα, προσανατολισμένη στις ικανότητες”, σημείωσε ο Μεντβέντεφ, συγγραφέας των “A War Made in Russia” και “The Return of the Russian Leviathan”.

«Είναι ένα πολύ αρχαϊκό και μεσαιωνικό — και κατά κάποιο τρόπο, βυζαντινό [excessively complicated] — σύστημα προσωπικής πίστης, και ο Πούτιν θα κρατήσει οποιονδήποτε — ακόμη και τους πιο αναποτελεσματικούς μάνατζερ όπως ο πρώην πρόεδρος [Dmitry] Ο Μεντβέντεφ, για παράδειγμα, αρκεί να δείξουν την πίστη τους», είπε ο Μεντβέντεφ στο CNBC.

Ο Ρώσος αντιπολιτευόμενος πολιτικός Βλαντιμίρ Μίλοφ εργάστηκε κάποτε για τον Πούτιν, έχοντας υπηρετήσει στο υπουργείο Ενέργειας της Ρωσίας το 2002. Ωστόσο, απογοητευμένος από την πορεία που ακολούθησε η Ρωσία κατά τη θητεία του Πούτιν, Ο Μίλοφ συγκαταλέγεται πλέον σταθερά στην εξόριστη ή φυλακισμένη αντιπολίτευση της Ρωσίας μετακομίζει και ζει στο εξωτερικό.

Γνωρίζοντας καλά τον Πούτιν, ο Μίλοφ είπε ότι ο πρόεδρος «100%» εκτιμά την πίστη πάνω από τις ικανότητες και σημείωσε ότι «ο επαγγελματισμός και η αποτελεσματικότητα είναι επίσης η άλλη όψη της ικανότητας να αμφισβητείς τα πράγματα».

“Δεν σου αρέσει αυτό που συμβαίνει; Θέλεις να το βελτιώσεις και εφαρμόζεις τα ταλέντα σου και την αποφασιστικότητά σου για να προσπαθήσεις να τα διορθώσεις για να αλλάξεις τα πράγματα. Δεν θέλει έτσι ο Πούτιν να συμβεί. Είναι ο μόνος τύπος ποιος δικαιούται να αλλάζει ή να διατηρεί τα πράγματα σωστά», είπε ο Μίλοφ.

Είπε ότι η απαίτηση του Πούτιν για απόλυτη πίστη προήλθε από βαθιά ανασφάλεια και φόβο για τον ανταγωνισμό.

«Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα», είπε στο CNBC την Τετάρτη. «Η προσωπική μου εμπειρία από το να τον βλέπω και να δουλεύω μαζί του είναι ότι είναι ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο άτομο. Του αρέσει ο πιο μέτριος [person] μπορείς να πετύχεις, επομένως είναι εξαιρετικά ανασφαλής όταν υπάρχει ανοιχτός ανταγωνισμός ή ανοιχτό ταλέντο που εκτίθεται και μπορεί να πετύχει καλύτερα από αυτόν».

Ο Μίλοφ πίστευε ότι ο Πούτιν ήταν εγγενώς παρανοϊκός μιας συνωμοσίας για την ανατροπή του, λέγοντας ότι ο άρρητος κανόνας μεταξύ των γύρω του ήταν να μην είναι πολύ εμφανώς ταλαντούχος ή να αμφισβητήσει το status quo.

«Γενικά όμως, αν υπάρχει κανόνας [it’s one of] «Μην βγάζεις το κεφάλι σου έξω, γιατί τότε θα σε δω αμέσως ως ανταγωνισμό και θα εξοντώσω τον ανταγωνισμό» — αυτή είναι η προσέγγισή του».

Η προσκόλληση στην πίστη μπορεί να οδηγήσει σε τυφλά σημεία, σημειώνουν οι αναλυτές, που παρατηρήθηκε πιο πρόσφατα στην δύσμοιρη εισβολή στην Ουκρανία και στην άνοδο της δύναμης, της θέσης και της επιρροής του Yevgeny Prigozhin πριν από την πτώση του από τη χάρη.

Όταν η Ρωσία ξεκίνησε για πρώτη φορά την εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι αναλυτές είπαν ότι ήταν πιθανό ότι ο Πούτιν είχε ενημερωθεί από τους στενότερους στρατιωτικούς του αξιωματούχους ότι η εισβολή θα ήταν αβίαστη και ότι η Ουκρανία θα κατακτηθεί εύκολα πριν εγκατασταθεί μια φιλορωσική κυβέρνηση στο Κίεβο. .

Όμως, μέσα στις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, έγινε φανερό ότι η Ουκρανία προέβαλλε πολύ μεγαλύτερη αντίσταση και οι σύμμαχοί της πολύ περισσότερη υποστήριξη στο Κίεβο, από ό,τι αναμενόταν στη Ρωσία.

Κατά τη διάρκεια της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπως αποκαλεί την εισβολή της, έχουν τεθεί ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική και την ικανότητα της στρατιωτικής ηγεσίας της Ρωσίας. Ο Σόιγκου έχει γελοιοποιηθεί και επικριθεί ανοιχτά από ένα τμήμα στρατιωτικών μπλόγκερ στη Ρωσία, ιδιαίτερα από αυτούς που είναι πιστοί στον Πριγκόζιν, τον κατάδικο που έγινε επιχειρηματίας και έγινε παραστρατιωτικός ηγέτης της Ομάδας μισθοφόρων Βάγκνερ, ο οποίος επίσης απολάμβανε την εύνοια του Πούτιν.

Ωστόσο, όταν η υψηλών προδιαγραφών διαμάχη μεταξύ του Prigozhin και του Υπουργείου Άμυνας κατέληγε σε ανοιχτή εξέγερση το καλοκαίρι, ωστόσο, ο Πούτιν τάχθηκε στο πλευρό του μακροχρόνιου και αποδεδειγμένα πιστού υπουργού Άμυνας του και ενέκρινε το διάταγμα του υπουργείου ότι οι μαχητές του Ομίλου Wagner θα έπρεπε να υπογράψουν συμβόλαια με το Υπουργείο.

Ο Kirill Shamiev, Ρώσος πολιτικός επιστήμονας και επισκέπτης συνεργάτης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, είπε στο CNBC ότι η πίστη είναι “ένα πολύ βασικό πλεονέκτημα σε αυταρχικά περιβάλλοντα, επειδή αναπτύσσετε αυτήν την εμπιστοσύνη με τα χρόνια. Και εάν ένα άτομο αποδείξει την εμπιστοσύνη του σε πόλεμο, αυτό είναι πολύ σημαντικό για έναν αυταρχικό ηγέτη».

Ο Πριγκόζιν σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα αυτό το καλοκαίρι, αρκετούς μήνες αφότου ηγήθηκε μιας δύσμοιρης εξέγερσης κατά του ρωσικού υπουργείου Άμυνας και μιας προσπάθειας να βαδίσει στη Μόσχα.

Όταν η εξέγερση σταμάτησε, ο Πούτιν εμφανίστηκε στην τηλεόραση, δεσμευόμενος να τιμωρήσει την «προδοσία εκ των έσω», λέγοντας ότι «παράλογα συμφέροντα και προσωπικές φιλοδοξίες οδηγούν σε προδοσία».

Αφού αρχικά κατέληξε σε μια συμφωνία που φαινομενικά επέτρεπε στα μαχητικά Prigozhin και Wagner να εξοριστούν στη Λευκορωσία, ο Prigozhin και αρκετοί κορυφαίοι διοικητές της Wagner πέθαναν σε αεροπορικό δυστύχημα πάνω από τη Ρωσία τον Αύγουστο.

Το Κρεμλίνο αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι διέταξε το θάνατο του Πριγκόζιν και είπε ότι θα διεξαχθεί έρευνα για το ατύχημα. Χαρακτήρισε «απόλυτο ψέμα» τις δυτικές εικασίες ότι διέταξε τον θάνατο του Πριγκόζιν ως εκδίκηση για την ανταρσία του.

Ο Πριγκόζιν φέρεται να υποσχέθηκε την πίστη του στον Πούτιν σε μια συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο μετά την εξέγερση, αλλά οι αναλυτές είπαν ότι η μοίρα του επισφραγίστηκε όταν αμφισβήτησε ανοιχτά το κράτος και, τελικά, τον ίδιο τον Πούτιν.

«Νομίζω ότι ήταν ένα ισχυρό μήνυμα προς την ελίτ ότι ο Πούτιν έχει τον έλεγχο», σημείωσε ο Σεργκέι Μεντβέντεφ, λέγοντας ότι ο πρόεδρος «περίμενε σχολαστικά αυτούς τους δύο μήνες πριν εκτελέσει την εκδίκησή του».

Μια φιγούρα όπως ο Πριγκόζιν – που θεωρείται ανωμαλία δεδομένης της στενής του συμμαχίας με τον Πούτιν αλλά άτυπη και μαχητική σχέση με τους κρατικούς θεσμούς – δεν θα επιτραπεί να εμφανιστεί ξανά, σημειώνουν.

«Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι το Κρεμλίνο δεν θα επιτρέψει ποτέ, ποτέ ξανά σε κανέναν να δημιουργήσει αυτή τη στρατιωτική δύναμη που είχε ο Πριγκόζιν — ή την κοινωνική ή πολιτική επιρροή των μέσων ενημέρωσης που είχε ο Πριγκόζιν», είπε ο Σαμίεφ.